Op de achtergrond speelt een fundamenteel verschil in inzicht, dat nu bij de voorgenomen veiling van de 3,5-GHz-frequentieband tot uitbarsting komt. De redactie van Computable kopte op 21 juli 2020 nog dat iedereen tevreden was over de multibandveiling voor 5G. Maar in dat woord ‘iedereen’ zit hem het probleem. Want het ministerie van EZK, die de veilingen organiseert, schetst met verve een beeld dat ze gezamenlijk met de landelijk opererende mobiele operators wel eventjes 5G succesvol gaan uitrollen in Nederland en we zo op het wereldtoneel onze toppositie als digitaal wonderkind blijven behouden. Een beperkt aantal in telecom gespecialiseerde onderzoeksbureaus geeft hierbij om de beurt advies. De rechter oordeelt hard en noemt de handelwijze ‘onmiskenbaar onzorgvuldig voorbereid’.
Op 4 februari dit jaar schreef men over de internetconsultaties uit 2019 en 2020, die EZK over het frequentiebeleid voor de 3,5 GHz organiseerde en waarbij de vragen, kritiek en opmerkingen van belangrijke maatschappelijke spelers zoals provincies, haven- en containeroverslagbedrijven, kennisorganisaties als Surf en diverse belangenorganisaties even hard genegeerd worden als de vele bezwaren van burgers die zeggen overgevoelig te zijn voor straling of domweg tegen 5G zijn omdat 4G voor hen al snel genoeg internet oplevert. Ir. Dinette Keulen verzucht in haar reactie dat de overheid nu een keer verantwoordelijkheid moet nemen in ‘de stralingsaffaire’. Maar geldt dat niet ook voor de argumenten waarmee voorstanders van een toekomstbestendige 5G-infrastructuur hun zaak bepleiten?

Recente 3,5-GHz-consultatie verhevigt het protest

Onlangs, op 28 juni, liep de publieke consultatie over het veilen van de 3,5 GHz-band af. In Telecompaper (TP) verscheen twee dagen later een overzicht van de belangrijkste zakelijke reacties. Ook dit telecomblad en advies & onderzoeksbureau zit in dezelfde bubbel als EZK en de ACM, samen met de mobiele operators (mno’s), en klaagt alleen maar dat er haast moet worden gemaakt met de veiling en de prijzen vooral niet te hoog moeten worden. Opvallend genoeg komen begrippen als ‘innovatie’  en ‘bedrijfskritisch’ niet voor in de analyse van TP.

De zakelijke reacties daarentegen zijn een stuk meer divers dan het overzicht bij TP weergeeft. Zo richt niet alleen het grootste containeroverslagbedrijf in Nederland (ECT) zijn pijlen voor de zoveelste keer op het onevenwichtige beleid waarbij bedrijfskritische toepassingen van 5G het onderspit dreigen te delven, maar gaat Allard Castelein, CEO van Havenbedrijf Rotterdam, hoogstpersoonlijk de strijd aan met EZK. Dit gebeurt onder andere namens zijn havencollega’s uit Amsterdam, Luchthaven Schiphol, drie grote gemeenten en de grootschalige chemische industrie van Nederland gebundeld in Chemelot. Ze hekelen de nu door EZK veroorzaakte afhankelijkheid voor hun bedrijfskritische processen van partijen die primair een heel andere markt zullen blijven bedienen en pleiten onder meer voor een gebiedsgerichte verdeling van de vergunningen in de 3,5-GHz-band. Een robuuste en toekomstgerichte infrastructuur zou het uitgangspunt moeten zijn voor een ander beleid, waartoe EZK met kracht wordt opgeroepen.

Fijntjes wordt er ook nog even op gewezen dat er zo zelfs meer geld is op te halen voor de staatskas.

Ook maatschappelijke partijen komen in het geweer

Het Nederlandse chapter van de Internetsociety (ISOC-NL) stelt mede namens twee andere maatschappelijke organisaties het conformeren aan de ‘Guiding Principles for Business and Human Rights’ van de VN voor in een reactie, inclusief een verplicht jaarlijks assessment. Ook innovatie, het (mede daarvoor) verplicht toepassen van open source, bescherming van privacy- en mensenrechten en de vrijheid van meningsuiting en transparantie over hoe de netwerken geconfigureerd zijn en werken, komen nadrukkelijk ter sprake. Opvallend is dat ISOC Nederland, Waag en de Stichting Netwerk Democratie de aloude tegenstelling tussen de functionele internetarchitectuur (controle bij de eindgebruikers / edge) en de traditionele architectuur van de telecomsector (het centrale core netwerk controleert alles) erbij in ogenschouw nemen. Multi-access edge computing (mec) is de basis voor 5G en is alleen met open source succesvol uit te rollen. Dat weten ze bij ETSI allang, maar lang niet alle marktpartijen en overheidsinstanties lijken dat te (willen) snappen.

De politiek moet eerst nog de schoolbanken in

Ook een deel van de Tweede Kamer gelooft nog steeds dat de mno’s de enige marktpartijen zijn die de maatschappij met de zegeningen van een disruptieve technologie als 5G kunnen bedienen en vragen staatssecretaris Keijzer om deze partijen niet via blinde biedingen of een gesloten veilingmodel te veel geld te laten uitgeven. Of ze roepen dat de arme stakkers gespreid moeten kunnen betalen, zodat ze genoeg geld overhouden voor een snelle uitrol. Alleen PVV-lid Graus legde in het recente Commissiedebat over het frequentiebeleid potentieel zijn vinger op een zere plek, toen hij stelde dat een paar ambtenaren die er tientallen jaren zitten alle macht in handen lijken hebben. Ook vroeg hij de staatssecretaris om Agentschap Telecom uit Groningen, waar meer technische kennis beschikbaar is dan in het door bedrijfskundigen, juristen en econometristen gedomineerde Bezuidenhout, samen te voegen met de beleidsafdelingen in Den Haag.

Dat zou ik niet aanbevelen, eerlijk gezegd. Ik pleit eerder voor een aparte staatssecretaris voor Digitale Infrastructuur en Innovatie, liefst onder andere ministeriële verantwoordelijkheid dan nu AT en de ACM.