30 procent van de gebruikers heeft een smartphone vervangen omdat de prestaties van het oude apparaat aanzienlijk waren verslechterd en 19 procent heeft deze vervangen omdat bepaalde applicaties of software niet meer werken op het oude apparaat.

Het uitbreiden van software-updates, naast het beschikbaar en betaalbaar maken van reparatie-informatie en toegang tot reserveonderdelen, is een essentieel aspect van een universeel recht op reparatie. Markus Droemann van campagnelid Nesta legt uit waarom, met hun recente rapport over het onderwerp.

In geval van nood, doorbreek de cyclus van twee jaar

Wat de digitale toekomst van Europa betreft, lijkt de Europese Commissie optimistisch. In zijn nieuwste blauwdruk over de kwestie, het digitale decennium van Europa, schetst het een beeld van een Europa, digitaal getransformeerd, waar consumentenrechten worden verhoogd en onze ecologische voetafdruk tegen 2030 wordt verlaagd.

Toch is dit toekomstbeeld twijfelachtig. Er bestaat geen twijfel over de milieu- en sociale gevolgen van digitale producten. Meer mensen besteden meer tijd aan verbonden met internet, met behulp van meer apparaten – die we vaker vervangen – op steeds energie-intensievere manieren.

Als Europa zijn groene ambities serieus wil maken, zal het de uitdaging moeten aangaan om tegelijkertijd een groenere en meer gedigitaliseerde economie op te bouwen. Nergens wordt dat probleem duidelijker gemaakt dan onze relatie met smartphones.

De omvang van het probleem

Europeanen kopen ongeveer 200 miljoen smartphones per jaar. Elk apparaat vereist de winning van ongeveer 34 kilogram ruwe ertsen, met behulp van processen die een enorme druk leggen op omgevingen, werknemers en gemeenschappen, voornamelijk in het globale zuiden. De obsessie van Europa met smartphones alleen al verplaatst elk jaar meer dan 6,8 miljard kilogram aarde, meer dan het gewicht van de Grote Piramide van Gizeh.

Wereldwijde productieprocessen zijn ook energie-intensief. De productie van smartphones is naar schatting goed voor 11 procent van het gecombineerde energieverbruik van alle internettechnologieën. Gedurende hun volledige levenscyclus creëren smartphones alleen al 12-16 miljoen ton CO2-equivalenten emissies per jaar, wat meer is dan het Koolstofbudget van Letland in 2017. Het probleem wordt bestendigd door het feit dat Europeanen hun smartphones gemiddeld om de twee jaar vervangen, meestal lang voordat de apparaten het einde van hun levensduur bereiken. Aangezien 72 procent van de smartphonegerelateerde emissies plaatsvindt voordat het apparaat ooit de eigenaar bereikt, kan het doorbreken van de vicieuze vervangingscyclus van smartphones van twee jaar een enorm verschil maken voor onze CO2-voetafdruk. De eigen beoordeling van de Europese Commissie voorspelt dat het verlengen van de levensduur van een smartphone tot slechts drie of vier jaar de uitstoot van deze apparatencategorie met plus 29 en 44 procent zou verminderen.

Dus wat kunnen we doen?

Gelukkig beginnen de Europeanen kennis te nemen van deze kwesties. Met name de beweging Right to Repair Europe heeft het bewustzijn vergroot voor de talloze manieren waarop modern productontwerp opzettelijk en onbedoeld de levensduur van consumentenelektronica verkort. Maar gaat een recht op reparatie, zoals het nu door de Europese instellingen wordt overwogen, echt de vicieuze cyclus van twee jaar smartphonegebruik doorbreken?

In ons laatste rapport kijken Nesta en NGI Forward naar de uitdaging die voor ons ligt. We stellen drie extra maatregelen voor die Brusselse beleidsmakers zouden moeten overwegen om de consumentenrechten te versterken en de smartphones van morgen te verduurzamen.

1. Mandaat zeven jaar software-updates:

De gebruiksduur van smartphones is grotendeels afhankelijk van hun software, die regelmatig moet worden bijgewerkt om de apparaten soepel en veilig te laten werken. 30 procent van de gebruikers heeft een smartphone vervangen omdat de prestaties van het oude apparaat aanzienlijk waren verslechterd en 19 procent heeft deze vervangen omdat bepaalde applicaties of software niet meer werken op het oude apparaat.

Ondanks het belang van snelle en langdurige softwarevoorziening, krijgt de 69 procent van de Europese smartphones met Android gemiddeld slechts twee jaar aan updates. Apples apparaten doen het beter en ontvangen gemiddeld vijf jaar softwareondersteuning, maar er is geen wettelijke verplichting om een minimale duur van updates te bieden.

Dit kan veranderen. We zouden graag zien dat fabrikanten zeven jaar updates leveren, wat de bruikbaarheid van apparaten op lange termijn drastisch zou verbeteren en de cumulatieve milieu-impact van smartphones zou verlagen.

2. Schakel alternatieve software in wanneer updates eindigen:

Smartphonemakers en beleidsmakers moeten ook manieren onderzoeken om apparaten open te stellen voor besturingssystemen en software van derden op manieren die hun ‘aftermarket-leven’ verlengen zonder in te leveren op de beveiliging van apparaten.

De benaderingen hiervan kunnen variëren. De EU zou fabrikanten kunnen verplichten om de software van een apparaat open source te maken wanneer het stopt met het bieden van softwareondersteuning. Dit kan bijvoorbeeld de publicatie van de code van de software op een openbaar platform onder een door het Open Source Initiative goedgekeurde licentie inhouden, waardoor gemeenschappen van FOSS-ontwikkelaars en beveiligingsexperts (Free and Open-Source Software) ondersteuning voor oudere apparaten kunnen blijven ondersteunen. Vaak gebruiken individuele componenten echter hun eigen firmware en stuurprogramma’s, dus deze aanpak zou rekening moeten houden met de hele toeleveringsketen.

Een andere oplossing zou zijn om gebruikers in staat te stellen over te schakelen naar open source of aftermarket besturingssystemen, zoals /e/ of postmarketOS, die de levensduur van anders niet-ondersteunde apparaten aanzienlijk kunnen verlengen. Fairphone is een voorbeeld van een bedrijf dat deze aanpak al heeft aangenomen door gebruikers in staat te stellen hun apparaat te ontgrendelen en alternatieve software te installeren.

3. Maak reparatiehandleidingen en diagnostische hulpmiddelen openbaar:

Smartphones zijn ongelooflijk complex, dus iedereen die er een repareert, heeft een nauwkeurige en eenvoudige gids nodig om het apparaat te begrijpen. De meeste smartphonefabrikanten controleren echter de toegang tot informatie over het repareren van hun apparaten, waardoor het voor reparateurs en eindgebruikers moeilijker wordt om de levensduur van hun apparaat te verlengen.

Sommige apparatenmakers hebben betoogd dat reparatiehandleidingen en schema’s bedrijfsgeheimen vormen en dat hun publicatie reparateurs in staat zou kunnen stellen inbreuk te maken op hun auteursrecht. Volgens The Repair Association hoeven reparatiehandleidingen echter geen bedrijfsgeheimen te bevatten en worden fabrikanten nog steeds beschermd tegen imitatie door hun auteursrechten en octrooien.

De leden van het Europees Parlement hebben meermaals voor een “recht op reparatie” gestemd, maar dit kan alleen effectief zijn als consumenten de bevoegdheid krijgen om hun rechten op zinvolle manier te doen gelden. 77 procent van de Europeanen repareert liever hun elektronische apparaten dan ze te vervangen. Maar zonder reparatiehandleidingen en diagnostische hulpmiddelen worden jaarlijks miljoenen beschadigde smartphones verlaten. We weten dat deze materialen bestaan en dat fabrikanten ze zullen publiceren als de prikkels goed zijn – net zoals Samsung onlangs verschillende reparatiehandleidingen voor zijn smartphones deelde om zijn scores op de Franse reparatie-index te verhogen.

What’s next?

De Europese Commissie raadpleegt dit jaar de wetgeving op dit gebied, dus bezorgde burgers en maatschappelijke organisaties moeten zich de komende weken en maanden uitspreken over het initiatief voor duurzame producten en de verordening inzake ecologisch ontwerp.

En als u geïnteresseerd bent in dit probleem, meld u dan hier aan voor de Right to Repair-nieuwsbrief en we houden u op de hoogte van updates over de regelgeving voor smartphones over verplichte software-updates op lange termijn en de beschikbaarheid van reparatiehandleidingen.